Açık tütün yaygınlaştı 
Artan sigara  fiyatları ile birlikte açık tütün olan adıymaan tütünü tüketimi artması sonucu, bu kez de açık tütün ve bu tütünün makaron içine doldurulup sigara şeklinde satışının çok arttığı gözleniyor. Bundan dolayı Maliye'nin vergi kaybının 2.5 milyar TL olduğu hesaplanıyor.
Uzun yıllar önce yabancı tütün ve Adıyaman tütünü sarılıp içilmesine sıkça şahit olmuştuk. Bir tek öğrenciler içinde değil kırsal kesimde de sarma sigaranın bununla beraber kültürel bir boyutu vardı. Sigara fiyatları bu kadar yüksek olmadığı için olsa gerek; yine de aşırı yaygın değildi diye hatırlıyorum.
 
Bu yıl tatilde sarma sigaranın çok yaygınlaştığına şahit oldum. Belli dükkanlardan istenildiği kadar paketlenmiş markasız sigara alınıyordu. Filtreli sigaralar 10 TL civarında satılırken, yine filtreli bu sarma sigaralar 2-3 TL’den satılıyordu. 3 yıl önce Suriyelilerin yoğun geldiği dönemde, bölgede de yine bu fiyatlarla kaçak sigara satışının ne kadar yoğun bulunduğunu şahsen gözlemiştim.
 
2014 sonu itibariyle kaçak sigara oranı yüzde 21’e kadar çıkmıştı. Sadece daha sonra yoğun önlemler alındı ve geçen yıl oran yüzde 13’e kadar geriledi. Sigara üreticileri bu yıl nihayetinde yüzde 11’e kadar inmesini bekliyor. 2015 senesinde kaçak sigara nedeniyle vergi kaybının 6 milyar TL’den 4 milyar TL’ye indiğini biliyoruz, demek ki bu yıl daha da düşmüş olacak.
 
Sadece bu yıl da kaçak sigaranın yerini yasa dışı açık tütün satışı almış görünüyor. Özellikle büyük şehirlerde kaçak tütün satış noktalarında aşırı artış gözleniyor. Kesin veri olmamakla birlikte, toplam 6 bin açık tütün noktası  yani  6 bine yakın Adıyaman tütünü oluştuğu söyleniyor. İstanbul’da binin üzerinde bulunmuş olduğu, Ankara ve İzmir’de de 200’ün üzerine çıktığı gene söylenenler arasında.
 
Bence Türkiye standartlarında fahiş düzeylere çıkan sigara fiyatları en büyük neden. Sadece mevzuatta yapılan çelişkili düzenlemeler ve yaratılan karışıklığın diğer önemli sebep olduğu ortaya çıkıyor. Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) mevzuata aykırı ticari fakatçlı sarmalık kıyılmış tütün üretimi ve satışını yasaklıyor. Bunu yönetimsel yapmış oldurımlara bağlıyor ve yasa dışı açık tütün satışı kabahatler kapsamında değerlendiriliyor. Dolayısıyla caydırıcı yönü az.
 
Ayrıca son zamanlarda makaron içine doldurularak sigara şeklindeki satış sebebiyle satışlar patlamış. Çünkü geçen yıl TAPDK makaron üretimi ve ticareti ile yaprak sigara kağıdı üretimini yasal zemine oturtmuş. Makaron yada yaprak sigara kağıdının içine kıyılmış tütün doldurulmak suretiyle piyasaya arz edilemeyeceği düzenlenmiş fakat doğal olarak yasal kağıda yasal olmayan tütün sarılarak hazırlanan sigaraların satışı patlamış durumda.
 
8.7 MİLYAR MAKARON SATILMIŞ
 
bu yüzden büyük bir vergi kaybı oluştuğu kesin. Aslına bakarsan mali disiplinin artık iyice zora girdiği bu zamanda bu kaybın ne kadar önemli olduğu da. Bu yüzden sigara üreticileri Maliye’yi bu konuda uyarmaya hız vermiş durumdalar.
 
TAPDK verilerine göre iç piyasaya 8 milyar 750 milyon tane makaron satıldığı biliniyor. Gene TAPDK verilerine gore 84 bin 745 kilo sarmalık kıyılmış tütün iç piyasada satılmış. Bu rakamlar 140 bin makaronun yasal yollarla tüketildiğini geri kalan 8 milyar 700 milyon adet makaronun içine kıyılmış tütün doldurulup, poşetlenmiş ve paketlenmiş sigara olarak satılmış olduğunı gösteriyor. Doğrusu yasa dışı açık tütün satışı yani çelikhan tütünü sebebiyle devlet 2,5 milyar TL’den fazla vergi yitirilmesine uğramış.
 
Bunu önlemek için; vergi kaybı ve kamu sağlığı açısından yasa dışı açık tütün satışının kabahat değil açıkca suç olarak düzenlenmesi ve hapis cezası dahil yaptırımın güçlendirilmesi öneriliyor.